پیامبر بودن حضرت خضر
آیا حضرت خضر پیامبر بود؟
پیامبر بودن حضرت خضر مورد اختلاف عالمان اسلامی است. در قرآن کریم، از حضرت خضر نامی به میان نیامده است. ولی در داستان سفر موسی(ع) و بنده‌ای از بندگان خداوند، اکثر مفسران آن بنده را خضر می‌دانند.
- برخی از اندیشمندان اسلامی بر این باورند که حضرت خضر یکی از انبیای الهی است.
- برخی معتقدند هیچ دلیل قرآنی و روایی مبنی بر نبی بودن خضر وجود ندارد و علم لدنی او به سبب آن بود که خضر طبق گفته قرآن بنده صالح خداوند بود.
- برخی روایات اسلامی، خضر را از علمای الهی دانسته‌اند.
- برخی نیز خضر را یکی از یاران ذوالقرنین دانسته‌اند که خود ذوالقرنین پیامبر نبود و یارانش نیز پیامبر نیستند.
شخصیت‌شناسی خضر
درباره شخصیت و مقام خضر بین دانشمندان اسلامی اختلاف است.[۱] در قرآن کریم، از حضرت خضر نامی به میان نیامده است. ولی در آیات ۶۵ تا ۸۲ سوره کهف داستان اسرارآمیز درباره موسی و بنده‌ای از بندگان خداوند حکایت می‌کند که بیشتر مفسران معتقدند این «بنده خدا»، خضر بوده است. [۲] [۳] [۴] [۵]
خضر بنده‌ای از بندگان خدا همراه با رحمت و علم الهی
قرآن کریم همراه حضرت موسی را بنده‌ای از بندگان الهی دانسته است که خدا به او رحمت و علم داده است: ﴿فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَيْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً﴾(کهف:۶۵) «علم» نیز مانند «رحمت»، علمی است که غیر خدا در آن دخالتی ندارد و از راه اکتساب و استدلال به دست نمی‌آید. دلیل بر این مطلب جمله ﴿مِنْ لَدُنَّا﴾ است که می‌رساند مختص به اولیای الهی است و از آخر آیات استفاده می‌شود که مقصود از آن، علم به تأویل حوادث است. [۶]
خضر پیامبری الهی
برخی روایات اسلامی، خضر پيامبری دانسته است که حقّ تعالى او را به سوى قومش فرستاد، وى ايشان را به توحيد، اقرار به فرستادگان الهی و كتب آسمانى دعوت نمود، از نشانهها و معجزات آن حضرت اين بود كه هيچ گاه بالاى چوب خشك يا زمين ساده بىگياهى نمىنشست مگر آن كه بلافاصله آن چوب يا خاك سبز مىشد و به خاطر همين او را خضر ناميدند.[۷] روایات دیگری نیز خضر را پیامبر الهی دانسته‌اند. [۸]
خضر عالمی الهی
روایاتی در نقل داستان حضرت موسی و بنده صالح الهی، از وی به عنوان عالم نام برده‌اند. [۹] یکی از پرسش‌ها هم همین است که چرا حضرت موسی پیامبر از فردی که پیامبر نبود، دانش آموخت و علما این را دلیل بر نقص حضرت موسی نمی‌دانند؛ زیرا این هم دستور الهی بود که خدا داده بود. [۱۰] برخی از مفسران نیز تصریح کرده‌اند که فردی ملاقات کننده با حضرت موسی عالمی به نام خضر بود.[۱۱]
خضر از یاران ذوالقرنین
ذو القرنين بنده صالحى بود كه خداى تعالى او را حجّتى بر عبادش قرار داد، امّا او پيامبر نبود، خداوند او را در زمين قدرت داد و از هر چيزى بدو سببى داد؛ خضر یکی از یاران ذوالقرنین بود که موفق شد از آب حیات بنوشد و عمر طولانی داشته باشد.[۱۲]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ذوقی هریس، محمد، و حسین هنرخواه، «تحلیل شخصیت و جایگاه خضر از منظر قرآن و روایات»، معرفت کلامی، سال دوازدهم، پاییز و زمستان ۱۴۰۰، شماره ۲، ص۱۱۲.
- ↑ طبرى، محمد بن جرير، جامع البيان فى تفسير القرآن، بیروت، دار المعرفه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۱۵، ص۱۷۹.
- ↑ طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۴۵.
- ↑ ثعلبى، احمد بن محمد، الكشف و البيان المعروف تفسير الثعلبي، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ اول، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۱۸۲.
- ↑ قرطبی، محمد بن احمد الانصاری، جامع احکام القرآن، بیروت، مؤسسه تاریخ عربی، ۱۴۰۵، ج۱۱، ص۱۶.
- ↑ طباطبايى، محمدحسين، الميزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۴۷۴.
- ↑ ابن بابويه، محمد بن على، علل الشرائع، ترجمه: محمد جواد ذهنى تهرانى، قم، انتشارات مومنین، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۲۱۹.
- ↑ ديلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب، ترجمه: عبد الحسین رضايى، تهران، اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۳۶۴.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، جزء، پنجم، باب ششم، ص۲۲۹، حدیث۱ و۲.
- ↑ مفيد، محمد بن محمد، المسائل العكبريه، قم، المؤتمر العالمي لألفيه الشيخ المفيد، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ص۳۴.
- ↑ ابن ابىحاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسير القرآن العظيم، عربستان - رياض، مكتبه نزار مصطفى الباز، چاپ سوم، ۱۴۱۹ق، ج۷، ص۲۳۷۷.
- ↑ ابن بابويه، محمد بن على، كمال الدين، ترجمه: منصور پهلوان، قم، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۸۳.